Το θέατρο για παιδιά, το αγαπά όσο λίγοι. Μόρφωση, καλλιέργεια και μια διαρκής προσπάθεια για όλο και πιο καλές παραστάσεις. Αυτή είναι η Μαριάννα Τόλη, που φέτος στο θέατρο ΓΚΛΟΡΙΑ, στο κέντρο της Αθήνας, καλεί μικρούς και λίγο μεγαλύτερους φίλους, σε ένα αγαπημένο έργο του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
συνέντευξη στο Γιώργο Παπανικολάου
Γιατί φέτος επιλέξατε το “Μολυβένιο Στρατιώτη”; Τί σας τράβηξε σε αυτό το έργο;
Σ’ αυτή την τόσο τρυφερή και παράξενη ιστορία, με τράβηξε η αγνότητα και η καλοσύνη του Μολυβένιου στρατιώτη. Ένας χαρακτήρας, ένας άνθρωπος αν θέλετε, με «ειδικά χαρίσματα» που δεν εκπέμπει ίχνος πικρίας ή κακίας για τη μοίρα που του επιφύλαξε η ζωή, αλλά έχει τη δύναμη να αγαπά με όλη του την καρδιά και να εκπέμπει φως, παρόλη την θλίψη του. Με συγκίνησε η αίσθηση της αυτοθυσίας και το σθένος του ήρωα να επιβιώνει μέσα στις φουρτούνες της ζωής και να έχει τέτοιο πάθος να κρατηθεί ζωντανός, για χάρη της αγάπης, που κινεί αόρατα νήματα ώστε ακόμα και οι συγκυρίες, και οι «συμπτώσεις» να τίθενται στην υπηρεσία αυτής της αγάπης. Νομίζουμε σαν άνθρωποι πως δεν έχουμε την δύναμη να αλλάξουμε τη μοίρα μας. Νομίζω πως την έχουμε.
Συνεργάζεστε σε τούτη τη παράσταση, και με τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς, ξανά μετά από πολλά χρόνια…πώς ήταν αυτή η συνεύρεση, μετά από τα τόσα χρόνια που πέρασαν από το “Μάθημα Σολφέζ”;
Ο Ρόμπερτ και εγώ, όπως και ο Πασχάλης και η Μπέσσυ Αργυράκη, δεν έχουμε πάψει να βρισκόμαστε και να κρατάμε την φιλία μας ζωντανή μετά από την σημαντική εμπειρία που ζήσαμε μαζί στην Γιουροβίζιον. Φέτος όμως, άκουσα ένα υπέροχο τραγούδι που έγραψε ο Ρόμπερτ για τα παιδιά και που θέλησα να το εντάξω στην παράσταση, γιατί τα μηνύματα που δίνονται μέσα από αυτό είναι σημαντικά, κυρίως για τους μεγάλους. Είναι μηνύματα που πρέπει να ακουστούν μέσα στην ανασφάλεια που ζούμε σα χώρα και που στην ουσία δεν ξέρουμε πόσο θα κρατήσει. Η ανασφάλεια αυτή που αισθανόμαστε οι μεγάλοι επηρεάζει τα παιδιά μας.
Το παιδικό θέατρο είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο είδος θεάτρου. Ποιά στοιχεία καθιστούν άρτια μια παράσταση για μικρά παιδιά και όχι μόνο;
Κάποτε στο παιδικό θέατρο, οι ηθοποιοί μιλούσαν παιδικά και απευθύνονταν στα παιδιά σαν να ήταν μωρά ή σαν να μην καταλάβαιναν. Βρίσκω ότι αυτό, δεν είναι καθόλου αναγκαίο σε μια παιδική παράσταση. Θεωρώ τις παραστάσεις για παιδιά, ισάξιες με εκείνες των μεγάλων και τουλάχιστον -όσο εξαρτάται από εμένα- οι παραστάσεις βλέπονται το ίδιο καλά και από τους μεγάλους. Θα μπορούσαν δηλαδή να παίζονται και βράδυ. Δεν τις κάνουμε πιο φτηνές ή δεν κάνουμε μια πιο απλή συνταγή, μόνο και μόνο γιατί απευθυνόμαστε σε παιδιά. Πρέπει η παράσταση να έχει μαγεία, να έχει σωστά μηνύματα αλλά πάντα όχι σε μορφή διδαχής, ώστε να αφήνει τη φαντασία των παιδιών να γεμίζει τα κενά και να δημιουργεί το καθένα την δική του προσωπική ιστορία. Να υπάρχει μουσική, χορός και χρώμα για να μαθαίνει το παιδί ότι όλα παντρεύονται αρμονικά και πως ο άνθρωπος έχει αμέτρητες δυνατότητες να ερμηνεύει και να εκφράζει τα συναισθήματά του.
Ο Έλληνας γονιός πηγαίνει εύκολα το παιδί του στο θέατρο; Οι εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα την ημέρα που θα μεταβούν με τη τάξη τους σε μια παράσταση;
Οι γονείς αγαπούν τόσο πολύ τα παιδιά τους που νομίζω πως κάνουν θυσίες για να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες. Όσο για τους δασκάλους, υπάρχουν εκπαιδευτικοί που είναι φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση και που παίρνουν την δουλειά τους πολύ σοβαρά, προετοιμάζοντας τους μαθητές τους για μία σημαντική εμπειρία. Υπάρχουν και άλλοι που δεν θεωρούν το θέατρο τόσο σημαντικό και που πράττουν αναλόγως. Όπως και να ΄χει, στα παιδιά πάντα κάτι μένει που θα το θυμούνται σε όλη τους τη ζωή.
Η ενασχόληση σας, εδώ και πολλά χρόνια, αφορά αποκλειστικά το θέατρο για μικρά και μεγάλα παιδιά. Δεν σας συγκινεί το ενδεχόμενο να συμμετάσχετε σε παραστάσεις που να αφορούν αποκλειστικά ενήλικες;
Μα και βέβαια θα το ήθελα. Το θέατρο με συγκινεί και έχουμε καταπληκτικούς σκηνοθέτες. Η ιδιότητα μου σαν σκηνοθέτης παιδικών παραστάσεων δεν θα έπρεπε να με εμποδίζει να συμμετάσχω σαν μια απλή ηθοποιός σε μια παράσταση για ενήλικες. Παρόλα αυτά, τις «ταμπέλες» είναι δύσκολο να τις βγάλουμε από πάνω μας. Μετά από τόσα χρόνια δουλειάς στο θέατρο ακόμα με ονομάζουν τραγουδίστρια…
Το θέατρο για παιδιά βρίσκεται σε καλό δρόμο στην Ελλάδα; Ποια είναι η γνώμη σας, υπάρχει η κατάλληλη παιδεία και οι συντελεστές που να ανεβάζουν αξιοπρεπείς παραγωγές;
Το παιδικό θέατρο είναι ιερός σκοπός. Οι παραγωγές που βλέπουμε συχνά δεν αντανακλούν τη σοβαρότητα που θα έπρεπε. Ίσως δεν υπάρχει η κατάλληλη γνώση, ή η γνώση της ψυχολογίας που χρειάζεται για μια άρτια παράσταση, που θα αγγίξει την παιδική ψυχή. Αυτό που θα βοηθούσε, θα ήταν να πηγαίνουμε, εμείς οι δημιουργοί του παιδικού θεάτρου, κόντρα στο ρεύμα της εποχής αλλά και λίγο μέσα σε αυτό. Αν η εποχή μας είναι σκληρή, να βρίσκουμε τα τρυφερά στοιχεία και να αντιμετωπίζουμε με σάτιρα και χιούμορ τα κακώς κείμενα. Αν η εποχή μας είναι αποπνικτική, να βρίσκουμε διεξόδους και να παρουσιάζουμε στα παιδιά λύσεις κατανοητές και για ΄κείνα και για τους γονείς που τα συνοδεύουν. Και να το αποφασίσουμε πλέον, πως τα παιδιά μας, μας έχουν ξεπεράσει σε πολλά. Αν δεν αρέσει σε μας μια παράσταση, σίγουρα δεν θα αρέσει ούτε στο παιδί μας.
Θυμάμαι-διορθώστε με αν κάνω λάθος- πριν πάρα πολλά χρόνια- την ενασχόλησή σας, με τη τηλεόραση, σε μια παιδική εκπομπή με το Βασίλη Τσιβιλίκα, όπου ασχολούσασταν με τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και οι λιλιπούτειοι θεατές παίζαν και μαθαίναν. Στις μέρες μας, αν η ΕΡΤ σας έκανε μια πρόταση για μια εκπομπή για μικρούς τηλεθεατές, θα ενδίδατε;
Εκείνη η εκπομπή είχε τεράστια απήχηση στα παιδιά γιατί εκτός από πολύ ψυχαγωγική ήταν και πολύ διδακτική με ένα έξυπνο τρόπο. Αν έβρισκα κάτι παρόμοιο θα το σκεφτόμουνα σοβαρά.
Στο Θέατρο ΓΚΛΟΡΙΑ, στο κέντρο της Αθήνας, σε δύσκολους καιρούς, να “προσκαλείς” γονείς και παιδιά, σε ένα ονειρικό ταξίδι, κι απέξω οι ημέρες κρίσης να κάνουν… διαδηλώσεις, πόσο δύσκολη καθιστά τη δημιουργικότητά σας;
Ακριβώς σε αυτές τις ημέρες κρίσης, η δημιουργικότητά μας πρέπει να εντείνεται και όχι να πέφτει. Τα παιδιά πρέπει να βλέπουν τους γονείς, τους δασκάλους τους σαν ένα φωτεινό παράδειγμα αισιοδοξίας. Το ξέρω πως δεν έχουμε κέφια, πως έχουμε ανασφάλεια, πως δεν ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει αύριο, αλλά μέχρι την τελευταία μας πνοή ,πρέπει να αγωνιζόμαστε για το καλύτερο, για την εξέλιξή μας, την δική μας και των παιδιών μας. Οι φόβοι μας περνάνε με αόρατα νήματα στην ψυχή των μικρών. Θα έπρεπε να τα προστατεύουμε από αυτούς τους φόβους με όποιο τρόπο μπορούμε. Να πηγαίνουμε κόντρα στο άνεμο, λίγο πιο πέρα, κάθε μέρα, κρατώντας τα παιδιά μας γερά από το χέρι, χωρίς την ενήλικη γκρίνια που μας χαρακτηρίζει. Δεν υποστηρίζω πως πρέπει να δίνουμε στα παιδιά μας ,μια ψεύτικη εικόνα της ζωής. Υποστηρίζω όμως, πως για χάρη τους πρέπει να βρούμε μέσα μας μια νότα αισιοδοξίας και να τους τη μεταδώσουμε ακριβώς με όση δημιουργικότητα μας διακρίνει. Αυτό σημαίνει σθένος για τη ζωή και αγάπη για τα παιδιά μας.
Αυτή τη συνομιλία με τη Μαριάννα Τόλη, τη χάρηκα όσο τίποτα. Είναι στιγμές που στη ζωή μας, υπάρχει ένα σκοτάδι, κι άξαφνα κάποιος ανάβει μια λάμπα στη μέση του πουθενά και με τα λόγια του, δείχνει το φως στο τούνελ. Αυτό έκανε σε μένα και η κυρία Τόλη. Τώρα ξέρω, πως αυτόν τον “Μολυβένιο Στρατιώτη” θέλω να τον δω…..
