Τα κριτήρια αξιολόγησης των πολιτικών περνούν κρίση. Δεν πρόκειται για μια νέα κατάσταση, η τουλάχιστον δεν είναι καμιά ξαφνική και απρόσμενη αλλαγή. Είναι όμως μια αλλαγή απροσδόκητη, που αναδύεται μέσα από τη συλλογική πολιτική συνείδηση, μια μεταστροφή που προκύπτει μέσα από ορθολογικές διαδικασίες. Η εξέλιξη αυτή είναι μια διαδικασία παράλληλη με την πολιτική δράση των κομματικών αρχηγών σε βάθος χρόνου και ο βαθμός της συλλογικής συνειδησιακής μεταστροφής είναι ανάλογος με τη δράση αυτή.
Μέσα σε τριάντα χρόνια «Δημοκρατίας», βλέπουμε την εναλλαγή από εμπιστοσύνη σε καχυποψία, την αγάπη προς το πολιτικό σύστημα να μετατρέπεται σε μίσος, την αγαλλίαση των πράσινων, μπλε και κόκκινων σημαιακίων να μετατρέπεται σε οργή ενός «άχρωμου» (πολύχρωμου) πλήθους. Η οργή αυτή, η καχυποψία, το μίσος και άλλα αρνητικά συναισθήματα, στην πρωτογενή τους μορφή -την αυθόρμητη θα έλεγαν κάποιοι- εκφράζεται με διαδηλώσεις, καταλήψεις και διαμαρτυρίες και, τον τελευταίο καιρό, με βίαια επεισόδια και εξεγέρσεις.
Υπό αυτήν την έννοια, δηλαδή της πρωτογένειας που φέρει αυτός ο τρόπος έκφρασης, όλες αυτές οι διαδικασίες δεν αποτελούν πλέον μιαν ουσιαστική απάντηση προς το πολιτικό σύστημα, γιατί έχει καταφέρει να τις αγνοεί. Για τον πολιτικό κόσμο, είναι απλώς μιαν αντανακλαστική αντίδραση του λαού στην προσβολή των συμφερόντων του. Η ουσιαστική όμως απάντηση είναι η ορθολογική δράση που ωθείται από τα προαναφερθέντα αρνητικά συναισθήματα. Εξηγούμαι:
Η απάντηση, με τη μορφή ορθολογικής δράσης, θα είναι η απαξίωση του πολιτικού συστήματος, όπως αυτό εκφράζεται από τα πολιτικά πρόσωπα. Συνέπεια αυτού θα είναι η μειωμένη εκτίμηση –και μη χειρότερα- προς τα πρόσωπα αυτά, τα οποία, διαχρονικά και μέχρι σήμερα, φροντίζουν να επιβεβαιώνουν την αρνητική τους εικόνα, μέσα από σκάνδαλα και πολιτικά εγκλήματα που καμία σχέση δεν έχουν με την ευημερία κανενός λαού.
Είναι η πολιτική τους εικόνα αυτή, η «βιτρίνα τους» που, αν είναι έστω τόσο βρώμικη εξωτερικά, τότε δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε το τι συμβαίνει κεκλεισμένων των θυρών. Ωστόσο ακόμα και αυτή η θολή εικόνα που δίνουν οι πολιτικές φυσιογνωμίες στην κοινή γνώμη, είναι αρκετή για να υποβιβάσει τα κριτήρια αξιολόγησης των πολιτικών προσώπων, που είναι και το θέμα μας.
Αρχικά, η αρνητική αξιολόγηση αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά τις ανώτερες οικονομικά τάξεις. Όλοι έχουμε την παιδική ανάμνηση κάποιου να μας λέει ότι «αν δεν βουτήξεις στα σκατά δεν κάνεις περιουσία» και φυσικά δεν εννοούν τη σκληρή σωματική εργασία. Μια άλλη περίφραση αυτής της κατάστασης είναι ότι «αυτοί (οι πλούσιοι) πατούν επί πτωμάτων για να χτίσουν». Γαλουχούμαστε με την πεποίθηση ότι όποιος έχει μεγάλη περιουσία την απέκτησε με βρώμικα μέσα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (κληρονομιές, ΛΟΤΤΟ, ρευστοποίηση περιουσίας) που κι αυτές ακόμα δεν γλιτώνουν της αρνητικής κριτικής. Οι πηγές και οι ψυχολογικοί λόγοι (ζήλια κλπ) της κριτικής αυτής καλύπτουν ένα άρθρο από μόνες τους. Το ζήτημα ξεκινάει όταν αυτή η κριτική πόσο μάλλον, η οργή, αρχίζει να κατευθύνεται προς τα αμιγώς πολιτικά (κομματικά) πρόσωπα κι αυτό συμβαίνει όταν η διαχωριστική γραμμή (αν υπήρχε ποτέ) μεταξύ οικονομικής ελίτ και πολιτικής ελίτ, αρχίζει να γίνεται ακόμα πιο δυσδιάκριτη. Οι πολιτικοί αρχηγοί είχαν πάντα στην παντιέρα τους κάποια πολιτική ιδεολογία, αποποιούμενοι τα οικονομικά κίνητρα, τουλάχιστον στη δημόσια εικόνα τους. Η στήριξη του λαού κατευθυνόταν από αυτήν την ιδεολογία σχεδόν κατ’αποκλειστικότητα, καθώς τα οικονομικά κίνητρα θα τα απολάμβανε ο ίδιος ο λαός. Υπήρχε δηλαδή μια υπόσχεση συμμετοχής σε αυτήν την ελίτ. Τώρα, η συνύφανση μεταξύ ιδεολογίας και οικονομικού κέρδους είναι πιο έντονη από ποτέ, ως συνέπεια του καπιταλισμού. Το σήμα του ευρώ (του δολαρίου, του γεν κλπ) έχει αναδυθεί στις σημαίες όλων των κομμάτων. Οι Μαρξιστές και οι Αναρχικοί υποστηρίζουν ότι ήταν πάντα έτσι, με μια γερή δόση μέικ-απ. Απλώς τώρα, ο λαός βλέπει μπροστά στα μάτια του να τον αφήνουν εκτός όχι μόνο της όποιας οικονομικής ελίτ, αλλά και από τις αποφάσεις που ορίζουν την ζωή του.
Φτάνουμε λοιπόν έτσι στα κριτήρια επιλογής ενός πρωθυπουργού, που συνήθως τίθενται από τον λαό κατά τις εκλογές, έστω και θεωρητικά, καθώς πρόκειται για αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Σε αυτή τη περίπτωση τίθενται από τον πρώην πρωθυπουργό και τους πολιτικούς του αντιπάλους, αφήνοντας τον λαό στην άκρη. Πόσο ορθολογικά και αντικειμενικά θα είναι τα κριτήρια αυτά, τη στιγμή που λείπει αυτός για τον οποίο όλοι αυτοί εργάζονται, δηλαδή ο λαός; Αυτή η ανάγκη συμμετοχής του λαού στις αποφάσεις δεν είναι ακόμα πιο επιτακτική τώρα, σε μια υποτίθεται κρίσιμη στιγμή της πολιτικής ιστορίας; Έστω δηλαδή ότι δεχόμαστε να μας εκπροσωπεί κάποιος, ωσαν να είμαστε άβουλα, μωρά πλάσματα. Εμάς να μη μας ρωτήσουν αν τον θέλουμε; Πώς προσμετρείται η φερεγγυότητα ενός πρωθυπουργού που παραιτείται έχοντας ολοκληρώσει μια μακρόχρονη διαδικασία υποδούλωσης ενός λαού και πως ξέρουμε ότι αυτήν ειδικά τη φορά θα πάρει την σωστή απόφαση; Ποιος εγγυάται τη φερεγγυότητα του Α.Σαμαρά, όταν είμαστε βέβαιοι πλέον ότι και αυτός θα έκανε τα ίδια με διαφορετικό τρόπο; Ποιος εγγυάται δίκαιη διαχείριση της ζωής μας τη στιγμή που κανείς από όλο το πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας δεν τιμωρήθηκε για ούτε ένα σκάνδαλο, ακόμα και σήμερα; Ενώ μάλιστα οι φυλακές ασφυκτιούν από μικροεγκληματίες; Η λίστα με τα δεδομένα, με τα οποία μπορούμε να δημιουργήσουμε κριτήρια αξιολόγησης για πρωθυπουργούς και κυβερνήτες είναι ατελείωτη. Σκάνδαλα κι αρπαχτές, η μία πίσω από την άλλη και ακόμα δεν γνωρίζουμε ούτε τα μισά.
Αυτά βέβαια, τα ξέρει ο λαός. Και οι πολιτικοί τα ξέρουν. Και οι πολιτικοί ξέρουν ότι τα ξέρει ο λαός κι αυτό είναι που τρέμουν. Ωστόσο, συνεχίζουν να επιμένουν στα δικά τους, διεστραμμένα κριτήρια για ανθρώπους ικανούς να κυβερνήσουν. Να είναι απόφοιτος τουλάχιστον μιας οικονομικής σχολής. Να κατέχει νομικά θέματα. Να έχει πτυχίο νομικής, να μιλάει τουλάχιστον δυο γλώσσες με το στόμα και καμία με το σώμα του. Να αγνοεί τελείως τα συναισθήματά του, σαν να ήταν η αντιπολίτευση, την κοινωνική του παιδεία σαν τα πλήθη στους δρόμους, να ξεχνά τον εαυτό του και να μεθά με την ισχύ. Πράγματα που όχι μόνο δεν συντελούν στην ευημερία του κόσμου, αλλά είναι επικίνδυνα γι αυτόν. Κριτήρια που απέδιδε και ο ίδιος ο λαός ως θετικά για τους ηγέτες του, τώρα τα απορρίπτει ως ακατάλληλα.
Και μιας και ο λαός δεν είναι μαλάκας, παρόλο που αρέσκεται να αυτοαποκαλείται έτσι, θα φροντίσει να αξιολογήσει κατάλληλα όποιον πάει να καθίσει πάνω στο σβέρκο του. Θα του το επιτρέψει, αν ο όποιος είναι μάγκας, γιατί είμαστε βιτσιόζικος λαός. Όμως, προσωπικά πιστεύω ότι δεν υπάρχει κανένας πολιτικός τόσο λαοπλάνος πια και, ούτε θα υπάρξει ποτέ ξανά. Ένας ελεύθερα σκεπτόμενος άνθρωπος μπορεί να αλλάξει τον κόσμο όλο. Πόσο μάλλον ο πληθυσμός ενός κράτους. Δεν θα του σταθούν εμπόδιο μερικοί τηλεκατευθυνόμενοι πολιτικοί.
