Την Τρίτη η κηδεία της Δόμνας Σαμίου

 

 

 

 

 

 

 Το «αηδόνι» του δημοτικού τραγουδιού

 

  Η Δόμνα Σαμίου γεννήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 1928 στην Καισαριανή της Αθήνας. Οι γονείς της ήταν μικρασιάτες πρόσφυγες από το Μπαϊντίρι, χωριό της περιοχής της Σμύρνης. H μητέρα της ήρθε στην Ελλάδα το 1922, ο πατέρας της, αιχμάλωτος στρατιώτης, λίγο αργότερα, με την Ανταλλαγή. Έζησε τα παιδικά της χρόνια μέσα στις απάνθρωπες αλλά παράλληλα πολύ ανθρώπινες και αλληλέγγυες συνθήκες της προσφυγιάς, κι εκεί απέκτησε τα λαϊκά ερείσματα της προσωπικότητάς της και την ατόφια συμμετοχικότητά της. Στο περιβάλλον αυτό είχε τα πρώτα μουσικά της ακούσματα απ’ τα οποία και πήγασε η αγάπη της για την παραδοσιακή μουσική.

 

Σε ηλικία 13 ετών η Δόμνα Σαμίου έχει την πρώτη διδακτική επαφή με τη βυζαντινή και τη δημοτική μουσική αλλά και με τη λογική της επιτόπιας έρευνας, μαθητεύοντας κοντά στον Σίμωνα Καρά, στο «Σύλλογο προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής», ενώ παράλληλα φοιτά στο νυχτερινό Γυμνάσιο.

 

  Ως μέλος της χορωδίας του Σίμωνα Καρά αρχίζει η σχέση της και με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας/Ε.Ι.Ρ όπου αργότερα, το 1954, προσλαμβάνεται στο Τμήμα Εθνικής Μουσικής. Από τη θέση αυτή γνωρίζει τους σημαντικότερους λαϊκούς μουσικούς, οι οποίοι την εποχή εκείνη της εσωτερικής μετανάστευσης συρρέουν στην Αθήνα απ’ όλες τις περιοχές της Ελλάδας, και τους οποίους το ΤΕΜ ηχογραφεί για τις εκπομπές του. Έτσι η Δόμνα εξοικειώνεται με όλα τα τοπικά μουσικά ιδιώματα. Παράλληλα κάνει μουσική επιμέλεια σε εκδόσεις δίσκων, θεατρικές εκπομπές, κινηματογραφικές ταινίες. Το 1963 αρχίζει τα ταξίδια της στην επαρχία για επιτόπιες καταγραφές και συγκέντρωση μουσικού υλικού για το προσωπικό της αρχείο με δικά της μηχανήματα.

 

 

  Το 1971 παραιτείται από την Ραδιοφωνία. Την ίδια χρονιά-σταθμό αποδέχεται την πρόσκληση του Διονύση Σαββόπουλου και πρωτοεμφανίζεται στο νεανικό και αντιχουντικό Ροντέο, δίνοντας μια μεγάλη έκτοτε στροφή στη σχέση των νέων με την παραδοσιακή μουσική. Τις σημαντικές αυτές εμφανίσεις ακολουθεί η συμμετοχή στο Φεστιβάλ Μπαχ στο Λονδίνο, οργανωμένο από τη Λίλα Λαλάντη. Η λαμπρή καλλιτεχνική καριέρα της Δόμνας Σαμίου έχει ξεκινήσει θριαμβευτικά. «Πέρασε η ντροπή που είχαν για το δημοτικό τραγούδι», όπως δηλώνει σε συνέντευξή της η ίδια.

 

Το 1974 αρχίζει η συνεργασία με την Columbia και οι αλλεπάλληλες εκδόσεις LP. Το 1976-77 με σκηνοθέτες τον Φώτο Λαμπρινό και τον Ανδρέα Θωμόπουλο γυρίζουν στην ελληνική επαρχία είκοσι επεισόδια για την εκπομπή της ΕΡΤ «Μουσικό οδοιπορικό».

 

 

 Το 1981 ιδρύεται ο Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής – Δόμνα Σαμίου με σκοπό την διάσωση και προβολή της παραδοσιακής μουσικής και κυρίως την έκδοση δίσκων και τη διοργάνωση εκδηλώσεων με αυστηρές επιστημονικές και ποιοτικές προδιαγραφές, μακριά από τις απαιτήσεις των εμπορικών εταιριών.

 

  Το έργο της ξεπερνά πια τα ελληνικά σύνορα. Εκδίδονται δίσκοι της στη Γαλλία και τη Σουηδία. Επί σαράντα περίπου χρόνια πραγματοποιεί σειρά συναυλιών από την Αυστραλία μέχρι τη Νότια Αμερική που όχι μόνο συγκινούν τους Έλληνες της Διασποράς αλλά και αποκαλύπτουν στους ξένους μια ποιοτική «ελληνική μουσική δίχως μπουζούκι», όπως γράφτηκε σε κάποια κριτική συναυλίας της στη Σουηδία.

 

Στο εσωτερικό της Ελλάδας οι εμφανίσεις της σε συναυλίες κάθε είδους και με κάθε αφορμή είναι αναρίθμητες καθώς και οι τιμητικές προσκλήσεις και τα αφιερώματα, όπως π.χ. η επετειακή παράσταση για τα 70 της χρόνια: «Η Δόμνα Σαμίου στο Μέγαρο Μουσικής: η γνωστή και άγνωστη Δόμνα», τον Οκτώβριο του 1998.

 

Για τις ποικίλες δραστηριότητες της συνεργάζεται με τους πιο καταξιωμένους Έλληνες και ξένους μουσικούς, μουσικολόγους, λαογράφους, εθνομουσικολόγους αλλά και διδάσκει, μυεί και αναδεικνύει πρωτόβγαλτους νέους καλλιτέχνες. Aπό το 1994 δίνει μαθήματα δημοτικού τραγουδιού για ενήλικες στο Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων της Αθήνας. Πάμπολλες είναι επίσης οι πρωτοβουλίες της και έμπρακτη και ανιδιοτελής η προσφορά της σχετικά με την βελτίωση της μουσικής εκπαίδευσης των παιδιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, αίτημα παιδαγωγικά πρωταρχικό και επιτακτικό κατά την ίδια.

 

  Καταξιωμένη και αγαπητή για την προσφορά και την προσήνεια της είδε το έργο της να αναγνωρίζεται πολλαπλά και τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις, με αποκορύφωση την απονομή μεταλλίου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλο το 2005.

                                           

 

 Είπαν για την Δόμνα Σαμίου:

 

  Tην θλίψη τους για τον θάνατο της Δόμνας Σαμίου και τα θερμά συλλυπητήριά τους στους οικείους της εξέφρασαν εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων. 

 

 Τη βαθύτατη θλίψη του για τον θάνατο της Δόμνας Σαμίου, «η οποία επί δεκαετίες ταύτισε τον εαυτό της με την διάσωση και την προβολή της μουσικής μας παράδοσης» εξέφρασε ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος.  

 

Η Δόμνα Σαμίου, επισήμανε, «έφερε στο φως κρυμμένους λαϊκούς θησαυρούς και τους γνώρισε στις νεότερες γενιές, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης πολιτιστικής μας ταυτότητας».

 

Στο ίδιο πνεύμα και η δήλωση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Παπανδρέου: «Η Δόμνα Σαμίου ερεύνησε, ερμήνευσε και συνέβαλε τα μέγιστα, ώστε να νιώσουμε όλοι μας την αξία και τη σημασία της λαϊκής μας παράδοσης, της παραδοσιακής μουσικής».

 

«Μία μεγάλη φωνή του δημοτικού μας τραγουδιού σίγησε» δήλωσε ο υπεύθυνος του τομέα Πολιτικής Ευθύνης Πολιτισμού της Νέας Δημοκρατίας, βουλευτής Λακωνίας, Θανάσης Δαβάκης υπογραμμίζοντας πως η Δόμνα Σαμίου «ζωντάνεψε τη δημοτική μας παράδοση με τρόπο κλασικό και απαράμιλλο, συνδυάζοντας φωνητικά τις καταβολές της Ιωνίας με αυτές της “παλιάς” Ελλάδας».

 

«Έφυγε από κοντά μας μια μεγάλη προσωπικότητα του πολιτισμού, της λαϊκής τέχνης και παράδοσης του τόπου μας» αναφέρεται σε ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του ΣΥΝ, στην οποία υπογραμμίζεται ότι η ανεκτίμητη προσφορά της θα μείνει παρακαταθήκη στο λαό και τη χώρα. 

 

«Μια μεγάλη μορφή του ελληνικού πολιτισμού έφυγε από κοντά μας» δήλωσε του ο πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς Φώτης Κουβέλης υπογραμμίζοντας πως αφήνει στην Ελλάδα το τεράστιο έργο της για την παράδοση του τόπου και του λαού μας».

 

Απόσπασμα από συνέντευξη της Δόμνας Σαμίου: