Επί σειρά ετών, μετά τη μεταπολίτευση, ο εκάστοτε πρωθυπουργός που ερχόταν στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης εκφωνούσε δύο ομιλίες. Μία εξ αυτών, η πρώτη της Παρασκευής, ήταν συνήθως εστιασμένη στα ζητήματα της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας γενικότερα. Οι πρωθυπουργοί εξήγγελλαν λύσεις για τα χρονίζοντα προβλήματα της περιοχής, οι οποίες βεβαίως σπανίως υλοποιούνταν. Επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη, πέρα από την ειδική ομιλία για τη Θεσσαλονίκη, καθιερώθηκε και η σύσκεψη με τους τοπικούς φορείς, η οποία γινόταν το μεσημέρι του Σαββάτου, πριν από την εκφώνηση της δεύτερης ομιλίας, προς τους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων. Και τα δύο αυτά καταργήθηκαν επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή. Αν και Θεσσαλονικιός ο πρώην πρωθυπουργός κατήργησε από το 2006 τη σύσκεψη με τους τοπικούς φορείς και από την επόμενη χρονιά και την ομιλία της Παρασκευής.
Εντούτοις, από τις πρωθυπουργικές ομιλίες του Σαββάτου δεν λείπουν οι ιδιαίτερες αναφορές στα θέματα της πόλης και της ενδοχώρας της. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί και φέτος, στην παρθενική εμφάνιση του Αλέξη Τσίπρα στη ΔΕΘ με την πρωθυπουργική ιδιότητα.
Άλλωστε, δεν είναι λίγα τα ζητήματα της Θεσσαλονίκης, η πρόοδος των οποίων εξαρτάται από τις αποφάσεις και τις πρωτοβουλίες που θα λάβει η κυβέρνηση. Μια πρώτη γεύση για την ατζέντα της Θεσσαλονίκης έλαβε ήδη ο πρωθυπουργός στη συνάντηση που είχε το μεσημέρι της Πέμπτης με τους εκπροσώπους των σημαντικότερων φορέων της πόλης στο Μέγαρο Μαξίμου (αναλυτικό ρεπορτάζ στις σελίδες 6-7). Μια πρώτη ιδέα για τις πρωθυπουργικές προθέσεις πήραν όμως και οι εκπρόσωποι των φορέων, ακούγοντας τον κ. Τσίπρα να ανακοινώνει την ίδρυση παραρτήματος του πρωθυπουργικού γραφείου στη Θεσσαλονίκη. Ακούγοντας την εξαγγελία οι περισσότεροι μειδίασαν, ενθυμούμενοι ανάλογες, κενού περιεχομένου και αμφιβόλου σκοπιμότητας και χρησιμότητας υποσχέσεις από παλιότερους πρωθυπουργούς.
Ωστόσο, φορείς και πολίτες της Θεσσαλονίκης αναμένουν από τον κ. Τσίπρα θέσεις και απαντήσεις για μια σειρά από σοβαρά προβλήματα, τα οποία θα καθορίσουν την αναπτυξιακή πορεία της περιοχής για τα επόμενα χρόνια. Τα σημαντικότερα εξ αυτών παρουσιάζει η «Μακεδονία της Κυριακής».
1. Πώληση του λιμανιού
Οι διαδικασίες για την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης έχουν καθυστερήσει σημαντικά. Η αποκρατικοποίηση του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης γίνεται στα πρότυπα του ΟΛΠ, δηλαδή αρχικά θα μεταβιβασθεί πλειοψηφικό ποσοστό ύψους 51% και μέσα στην επόμενη πενταετία ο νικητής του διαγωνισμού θα μπορεί αποκτήσει επιπλέον 16% και να ανεβάσει το ποσοστό του στο 67%. Το σχέδιο της σύμβασης μεταβίβασης των μετοχών έχει αναρτηθεί στο virtual data room από τις 23 Μαΐου και από τα σχόλια των ενδιαφερόμενων ομίλων προκύπτει ότι τα εμπόδια είναι πολλά και η κυβέρνηση θα πρέπει να πάρει σύντομα οριστικές αποφάσεις επ’ αυτών. Για παράδειγμα, ζητείται από ορισμένους η πώληση των μετοχών να γίνει μια κι έξω (δηλαδή όλο μαζί το 67%). Επίσης, ζητείται να μειωθεί το ύψος της επένδυσης που θα πρέπει να κάνει ο παραχωρησιούχος μέσα στην πρώτη πενταετία. Στο business plan της ΟΛΘ ΑΕ το ύψος της επένδυσης είχε προσδιοριστεί στα 309 εκατ. ευρώ. Στο σχέδιο σύμβασης παραχώρησης οι υποχρεωτικές επενδύσεις προβλέπονται στα 220 εκατ. (190 την πρώτη πενταετία και άλλα 30 τα επόμενα δύο χρόνια). Οι ενδιαφερόμενοι πιέζουν στην τελική σύμβαση παραχώρησης το ποσό αυτό να μειωθεί κάτω από τα 220 εκατ. είτε ο χρόνος επένδυσης να επεκταθεί πέραν της πενταετίας. Οι ενδιαφερόμενοι αγοραστές αντιδρούν επίσης και στην ανάληψη δεσμεύσεων σχετικά με τα διακινούμενα φορτία, θεωρώντας τους στόχους που θέτει η σύμβαση υπερβολικούς. Επιπλέον αγκάθι είναι η διασφάλιση των εργασιακών σχέσεων και των αμοιβών των εργαζομένων και μετά την πώληση σε ιδιώτη.
Όλα αυτά τα ανοιχτά θέματα είναι η αιτία για την οποία έχουν δοθεί δύο παρατάσεις στην κατάθεση δεσμευτικών προσφορών από τους ενδιαφερόμενους. Πλέον, η κυβέρνηση καλείται να κλείσει αυτές τις εκκρεμότητες, να οριστικοποιήσει τη σύμβαση, να την παρουσιάσει στους φορείς της πόλης, με την ελπίδα ότι θα εξασφαλίσει τη συναίνεσή τους, και να καλέσει εν συνεχεία τους ενδιαφερόμενους να καταθέσουν τις δεσμευτικές προσφορές τους. Όλα αυτά θα πρέπει να γίνουν ως το τέλος Νοεμβρίου, καθώς η πώληση του ΟΛΘ συνδέεται με τη δεύτερη αξιολόγηση, αλλά επιπλέον επειδή η όποια περαιτέρω καθυστέρηση θα ρίξει το λιμάνι της Θεσσαλονίκης πολλές ακόμη θέσεις πιο κάτω στον λιμενικό ανταγωνισμό.
Τέλος, υπάρχει και το αίτημα του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη για την εξαίρεση της πρώτης προβλήτας από την πώληση και την παραχώρησή της στην πόλη. Όπως είπε ο πρωθυπουργός στη σύσκεψη της Πέμπτης με τους εκπροσώπους των φορέων της Θεσσαλονίκης, το αίτημα αυτό θα ικανοποιηθεί και θα το εξαγγείλει ο ίδιος από το βήμα του «Ι. Βελλίδης» στη ΔΕΘ.
Από την ΕΥΑΘ και την Εγνατία ως τα στρατόπεδα, την ΕΛΒΟ και τον ΟΑΣΘ
2. Πώληση ΕΥΑΘ ΑΕ
Μετά την υπογραφή του τρίτου μνημονίου η Εταιρεία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης ξαναμπήκε στο κάδρο των ιδιωτικοποιήσεων, από όπου είχε βγει μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία είχε ακυρωθεί η μεταβίβαση μέρους των μετοχών της στο ΤΑΙΠΕΔ. Σύμφωνα με εκείνη την απόφαση του ΣτΕ, το κράτος πρέπει να διατηρεί τουλάχιστον το 50% συν μία μετοχή της εταιρείας, άρα μπορεί να πουληθεί μόνο μειοψηφικό μερίδιο. Κατόπιν αυτού προωθείται πλέον η πώληση του 23% των μετοχών της εταιρείας (από το 74% που διαθέτει το ΤΑΙΠΕΔ). Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του ΤΑΙΠΕΔ, το διάστημα αυτό τρέχουν οι διαδικασίες ώστε μέσα στον Σεπτέμβριο, το πολύ Οκτώβριο, να έχουν επιλεγεί οι σύμβουλοι ιδιωτικοποίησης και να έχει αποσαφηνιστεί και η διαδικασία εκχώρησης του 23% των μετοχών. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη πολλές ασάφειες, όπως για παράδειγμα με πόσο βαρύνοντα λόγο θα συμμετάσχει στο δ.σ. της εταιρείας αυτός ο οποίος θα αγοράσει το 23% των μετοχών, ποια προνόμια και ποιες επενδυτικές υποχρεώσεις θα αναλάβει κ.ο.κ. Πέραν αυτών, ο πρωθυπουργός καλείται να διαχειριστεί την τεράστια στροφή στο θέμα της ιδιωτικοποίησης των εταιρειών ύδρευσης, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δώσει μεγάλη μάχη για την αποτροπή της, με αποκορύφωνα τη στήριξη στο δημοψήφισμα κατά της πώλησης της ΕΥΑΘ, που είχε γίνει μαζί με τις αυτοδιοικητικές εκλογές το 2014. Στο θέμα αυτό το Μέγαρο Μαξίμου προσανατολίζεται να θέσει τη γραμμή άμυνας στο γεγονός ότι διασφαλίζεται ο δημόσιος χαρακτήρας αυτών των εταιρειών καθώς το δημόσιο διατηρεί το 51%, ασχέτως αν αυτή η γραμμή άμυνας δεν ήταν αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης αλλά ετέθη από το ΣτΕ.
3. Παραχώρηση αεροδρομίου «Μακεδονία»
Η άφιξη του πρωθυπουργού το πρωί της 10ης Σεπτεμβρίου στη Θεσσαλονίκη θα είναι η τελευταία στο υπό κρατικό έλεγχο αεροδρόμιο «Μακεδονία». Από τις αρχές του 2017 το «Μακεδονία» όπως και άλλα 13 περιφερειακά αεροδρόμια περνά στον έλεγχο της Fraport Greece. Ήδη, στελέχη της γερμανικής εταιρείας έχουν επισκεφθεί τους χώρους του αεροδρομίου και έκαναν μια πρώτη καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και των άμεσων παρεμβάσεων τις οποίες σχεδιάζουν να κάνουν με την ανάληψη της διαχείρισης. Τα στελέχη της Fraport Greece έκαναν και την πρώτη διαβούλευση με περισσότερους από 50 εκπροσώπους αεροπορικών εταιρειών και ενώσεων που εξυπηρετούν το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, προς τους οποίους δεσμεύτηκαν για την παροχή εναρμονισμένων και διαφανών συστημάτων αερολιμενικών τελών στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» και γενικότερα στα 14 ελληνικά περιφερειακά αεροδρόμια.
Πάντως, το δημόσιο εξακολουθεί να εμπλέκεται με το «Μακεδονία», καθώς είναι σε εξέλιξη διπλή εργολαβία για την επέκταση κατά 1.000 μέτρα μέσα στη θάλασσα του διαδρόμου 10-28, αλλά και την αναβάθμισή του στο χερσαίο τμήμα του, ώστε να υπάρξει η δυνατότητα προσέλκυσης αεροσκαφών μεγάλου τύπου για την πραγματοποίηση υπερατλαντικών πτήσεων. Τα έργα αυτά έπρεπε ήδη να έχουν ολοκληρωθεί, ωστόσο η αποπεράτωσή τους μετατέθηκε για το 2017. Ο πρωθυπουργός είπε στη σύσκεψη της Πέμπτης με τους εκπροσώπους των φορέων της Θεσσαλονίκης ότι τα έργα θα ολοκληρωθούν ως τον προσεχή Μάρτιο.
Έργα για την αναβάθμιση του αεροδρομίου υποχρεούται να κάνει και η Fraport Greece. Όμως το ύψος της επένδυσης που θα αφορά το «Μακεδονία», καθώς και το πού θα δοθούν τα χρήματα αυτά, δεν έχουν αποσαφηνιστεί. Σύμφωνα με πληροφορίες, στις προτεραιότητες είναι ο εκσυγχρονισμός του επιβατικού σταθμού και η σταδιακή επέκτασή του από 27.400 τ.μ. στα 62.400 τ.μ. Εξίσου σημαντική θεωρείται και η πρόβλεψη για αύξηση των θέσεων στάθμευσης αεροσκαφών, που σήμερα είναι 22 και προβλέπεται να φτάσουν τις 28.
4. Παραχώρηση Εγνατίας οδού
Η παραχώρηση της Εγνατίας οδού έχει περιληφθεί στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το τρίτο μνημόνιο. Η κυβέρνηση, διά του ΤΑΙΠΕΔ, καλείται να τρέξει τις διαδικασίες παραχώρησης, καθώς αυτό είναι μεταξύ των προαπαιτούμενων για την εκταμίευση της δεύτερης υποδόσης των 2,8 δισ. ευρώ. Πριν από μερικές ημέρες έγινε η πρώτη σύσκεψη για το θέμα αυτό, στην οποία ετέθη ένα πρώτο χρονοδιάγραμμα. Σύμφωνα με αυτό, μέσα στους προσεχείς δύο μήνες θα πρέπει να βγει στον αέρα η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, ώστε η παραχώρηση να ολοκληρωθεί το αργότερο σε ένα χρόνο, το φθινόπωρο του 2017. Προς το παρόν, πάντως, το ενδιαφέρον των εταιρειών είναι ασθενές, καθώς η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει ακόμη στην κατασκευή των επιπλέον δέκα σταθμών διοδίων (πλην των οκτώ που λειτουργούν σήμερα), ώστε η επένδυση να καταστεί ελκυστική. Για την κατασκευή τους, πέρα από την πολιτική βούληση, απαιτούνται και περί τα 10 εκατ. ευρώ. Επιπλέον αγκάθι είναι ο τραπεζικός δανεισμός. Η Εγνατία Οδός έχει να αποπληρώσει ακόμη περίπου 100 εκατ. ευρώ τραπεζικά δάνεια, ενώ είναι σε διένεξη με την Τράπεζα Πειραιώς για άλλα 37 εκατ. από τόκους υπερημερίας, τα οποία η εταιρεία δεν αναγνωρίζει ως οφειλή. Σε κάθε περίπτωση ο πιθανός ανάδοχος μαζί με τον δρόμο δεν σκοπεύει να αναλάβει και την εξυπηρέτηση αυτών των δανείων. Τέλος, η κυβέρνηση θα πρέπει να αποφασίσει τι θα πράξει με αυτήν καθ’ αυτήν την εταιρεία. Αν δηλαδή θα τη διατηρήσει σε λειτουργία και μετά την παραχώρηση του αυτοκινητόδρομου ή αν θα αποφασίσει να την κλείσει.
5. Η τύχη του ΟΑΣΘ
Ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Μέσα στο καλοκαίρι η πόλη παρέλυσε εξαιτίας των κινητοποιήσεων των εργαζομένων στον ΟΑΣΘ, που ήταν απλήρωτοι. Η λύση που δόθηκε με την τριμερή, η οποία έγινε στο υπουργείο Εργασίας, είναι προσωρινή. Η κυβέρνηση θα προκαταβάλει την κρατική επιδότηση των τριών επόμενων μηνών, συν κάποια ψιλά από τα υπουργεία Παιδείας και Εργασίας έναντι της ασκούμενης κοινωνικής πολιτικής (δωρεάν μεταφορά ΑμεΑ κλπ. καθώς και μεταφορά με μειωμένο εισιτήριο), ώστε να εξοφληθούν τα οφειλόμενα στους εργαζόμενους. Όμως το πρόβλημα της βιωσιμότητας του οργανισμού παραμένει. Η κυβέρνηση θα πρέπει να παρουσιάσει τις σκέψεις της για το τι σκοπεύει να κάνει με τις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης. Να πει αν θα καταγγείλει τη σύμβαση που έχει το δημόσιο με τον ΟΑΣΘ, αν θα την επαναδιαπραγματευτεί ή αν θα κάνει δημόσιες τις συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης, όπως ζητά ο τοπικός ΣΥΡΙΖΑ αλλά και πολλοί τοπικοί βουλευτές του.
Το πιθανότερο πάντως είναι ο πρωθυπουργός να παρακάμψει το θέμα, με το επιχείρημα ότι μέσα στο προσεχές διάστημα θα εξελιχθεί διαβούλευση μεταξύ υπουργείου Μεταφορών, ΟΑΣΘ και λοιπών εμπλεκομένων στις αστικές συγκοινωνίες. Επίσης θα εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για να μιλήσει και για την επανέναρξη των εργασιών κατασκευής του μετρό, το οποίο θα πιστώσει στην κυβέρνησή του.
6. Αγορά Μοδιάνο
Τον Ιούλιο του 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ, ως αξιωματική αντιπολίτευση τότε, είχε οργανώσει μουσική διαμαρτυρία ενάντια στην πώληση της αγοράς Μοδιάνο από το ΤΑΙΠΕΔ. Δύο χρόνια μετά, το ΤΑΙΠΕΔ αποφάσισε να βγάλει στο σφυρί το 43,6% που κατέχει εξ αδιαιρέτου στο ακίνητο, δημοσιοποιώντας πρόσκληση για την υποβολή προσφορών. Το υπόλοιπο ποσοστό της αγοράς Μοδιάνο ανήκει σε περίπου 60 συνιδιοκτήτες, μεταξύ των οποίων και γνωστές επιχειρηματικές οικογένειες της Θεσσαλονίκης. Η διαγωνιστική διαδικασία θα διεξαχθεί σε μία φάση και μοναδικό κριτήριο για την αξιολόγηση των προσφορών είναι το υψηλότερο οικονομικό αντάλλαγμα. Καταληκτική ημερομηνία για κατάθεση προσφορών είναι η 10η Οκτωβρίου. Ενδιαφέρον για την εξαγορά του ποσοστού του ΤΑΙΠΕΔ έχει εκφράσει ήδη από τον περασμένο Απρίλιο το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ), με τη διοίκησή του να υποστηρίζει ότι διαθέτει τόσο την τεχνογνωσία όσο και τα κεφάλαια για να αναλάβει πρωτοβουλία διαχείρισης της αγοράς μέσα από ένα νέο ιδιοκτησιακό σχήμα.
7. ΕΛΒΟ
Σε πλήρες αδιέξοδο βρίσκονται οι περίπου 300 εργαζόμενοι στην Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων. Η εταιρεία τελεί υπό εκκαθάριση από τον Ιανουάριο του 2014, με τους εργαζόμενους να είναι απλήρωτοι για περισσότερους από οκτώ μήνες. Στα ταμεία δεν έχουν εισρεύσει ούτε καν τα χρήματα που κατοχύρωσε η εταιρεία στα δικαστήρια (περίπου 7 εκατ. ευρώ). Δεν καταβλήθηκε ούτε το 1,5 εκατ. από την επιχορήγηση που είχε εγκριθεί για το σκοπό της εκκαθάρισης. Η κυβέρνηση μεταθέτει από μήνα σε μήνα τις αποφάσεις της για την ΕΛΒΟ, καθώς απ’ ό,τι φαίνεται δεν έχει καταλήξει στο τι θέλει να κάνει.
Προεκλογικά υποσχόταν ότι η ΕΛΒΟ θα μείνει στο δημόσιο ως βιομηχανία απαραίτητη για τις ένοπλες δυνάμεις. Παράλληλα εξετάζονται σκέψεις για μερική ιδιωτικοποίηση (παραχώρηση του 65%), αλλά ουδείς γνωρίζει αν υπάρχει επιχειρηματικό ενδιαφέρον για κάτι τέτοιο. Ο εκπρόσωπος του εκκαθαριστή, της Ernst & Young, ζητά από τα μέσα του 2015 να γίνει διαγωνισμός για να βρεθεί αγοραστής για την ΕΛΒΟ, καθώς ευρωπαϊκές εταιρείες είχαν εκείνη την περίοδο εκδηλώσει αρχικό ενδιαφέρον, όμως δεν υπήρξε καμία τέτοια κίνηση. Οι εργαζόμενοι ζητούν να υπαχθεί η ΕΛΒΟ στο υπουργείο Άμυνας, ενδεχόμενο που φαντάζει απίθανο, καθώς θα συναντήσει την αντίδραση των δανειστών. Το θέμα χειρίζεται ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, σε συνεννόηση με τον εκπρόσωπο του εκκαθαριστή. Οι εργαζόμενοι θα ήθελαν κάτι να ακούσουν από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ, αλλά η πιθανότητα είναι μάλλον μηδενική.
8. Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης
Για αρκετά χρόνια το μέλλον της ΔΕΘ, και ειδικότερα ο εκσυγχρονισμός και το ενδεχόμενο μετεγκατάστασής της, ήταν από τα θέματα τα οποία έθιγαν οι πρωθυπουργοί στις ομιλίες τους. Ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκε σ’ αυτό πριν ακόμη ανέβει στη Θεσσαλονίκη. Συγκεκριμένα, στη σύσκεψη της περασμένης Πέμπτης με τους εκπροσώπους των φορέων της πόλης ο πρωθυπουργός δεσμεύτηκε ότι η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης θα παραμείνει εκεί που βρίσκεται και δεν θα μετακινηθεί. Η πρωθυπουργική δέσμευση έγινε εκ του περισσού βεβαίως, καθώς η προοπτική κατασκευής νέου εκθεσιακού κέντρου στα ανατολικά ή στα δυτικά της πόλης έχει εγκαταλειφθεί από όλους λόγω της προφανούς έλλειψης των απαιτούμενων κεφαλαίων. Έτσι, το μόνο που απομένει στη ΔΕΘ-Helexpo είναι να καταφέρει να εξοικονομήσει τα απαιτούμενα περίπου 60 εκατ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό του υπάρχοντος εκθεσιακού κέντρου.
9. Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης
Τους τελευταίους μήνες βρίσκεται σε εξέλιξη το σχέδιο διάσωσης της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης ΑΕ, μέσω της δανειακής αναδιάρθρωσης από την πιστώτρια Τράπεζα Πειραιώς. Στο τέλος Αυγούστου η γενική συνέλευση της ΕΒΖ ενέκρινε το σχέδιο διάσωσης καθώς και την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κατά 36,43 εκατ. ευρώ. Το σχέδιο διάσωσης προβλέπει την πώληση περιουσιακών στοιχείων, με στόχο την απομείωση του τραπεζικού δανεισμού κατά 49,58 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα, προβλέπεται να πωληθούν: το εργοστάσιο της Λάρισας, έναντι τουλάχιστον 8 εκατ. ευρώ, το εργοστάσιο της Ξάνθης, συμπεριλαμβανομένου του μηχανολογικού εξοπλισμού, έναντι τουλάχιστον 7,8 εκατ. ευρώ, επιχειρηματικό ακίνητο στην Αθήνα, έναντι τουλάχιστον 260.000 ευρώ, ημιτελές επιχειρηματικό ακίνητο στη Θεσσαλονίκη, στο λιμάνι, έναντι 2,9 εκατ. ευρώ, γραφεία στη Θεσσαλονίκη, στην οδό Μητροπόλεως, όπου σήμερα στεγάζεται η διοίκηση της εταιρείας, έναντι 2,73 εκατ. ευρώ, επιχειρηματικό ακίνητο στη Σίνδο, έναντι 3 εκατ. ευρώ, και βεβαίως το σύνολο των μετοχών των δύο θυγατρικών εταιρειών στη Σερβία CRVENKA και SAJKASKA, έναντι συνολικού τιμήματος τουλάχιστον 25 εκατ. ευρώ. Ο πρωθυπουργός αναμένεται να αναφερθεί στην ΕΒΖ παρουσιάζοντας ως επιτυχία της κυβέρνησης το σχέδιο σωτηρίας της επιχείρησης, αν και πολλοί είναι εκείνοι που αμφιβάλλουν ότι οι στόχοι αυτού του σχεδίου θα εκπληρωθούν.
10. Στρατόπεδα
Το θέμα της παραχώρησης των εκτάσεων των πρώην στρατοπέδων που βρίσκονται εντός της πόλης αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης της αυτοδιοίκησης με όλες τις κυβερνήσεις τα τελευταία περίπου τριάντα χρόνια. Ως αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ταχθεί επανειλημμένως υπέρ της παραχώρησης αυτών των εκτάσεων στους δήμους. Ωστόσο η κατάσταση άλλαξε μετά την απόφαση του υπουργού Εθνικής Άμυνας Πάνου Καμμένου να προχωρήσει στην ίδρυση του λεγόμενου «χακί ΤΑΙΠΕΔ», μιας ανεξάρτητης υπηρεσίας με τίτλο Υπηρεσία Αξιοποίησης Ακίνητης Περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, στην οποία σχεδιάζει να εντάξει και τις συγκεκριμένες εκτάσεις. Η απόφαση αυτή έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση των δημάρχων και της περιφέρειας, οι οποίοι ζητούν οι εκτάσεις αυτές να εξαιρεθούν από το «χακί ΤΑΙΠΕΔ». Το θέμα προκαλεί τριβές και εντός ΣΥΡΙΖΑ, καθώς το κόμμα εξακολουθεί να τάσσεται υπέρ της παραχώρησης των στρατοπέδων στους δήμους, αλλά η κυβέρνηση εμφανίζεται εγκλωβισμένη στους σχεδιασμούς του κ. Καμμένου.
Τι απέγινε το περίφημο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης που είχε εξαγγείλει ο Αλέξης Τσίπρας
Φωτογραφία από το χιουμοριστικό άρθρο “Πουλήθηκε στο Sotheby’s του Λονδίνου το τελευταίο αντίγραφο του προγράμματος της Θεσσαλονίκης” στο http://tovatraxi.com
Ήταν 13 Σεπτεμβρίου 2014, όταν μιλώντας προς τους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων από το βήμα της 79ης Διεθνούς Εκθέσεως ο Αλέξης Τσίπρας, αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης τότε, παρουσίαζε το περίφημο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Επρόκειτο για ένα μανιφέστο, το οποίο περιελάμβανε ένα σύνολο πολιτικών που αποσκοπούσαν στην αντιστροφή των μέτρων λιτότητας και στην παράλληλη διατήρηση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης αποτέλεσε το εφαλτήριο για την αναρρίχηση του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, καθώς μετά εκείνη την εμφάνιση του κ. Τσίπρα στη ΔΕΘ το προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ στις δημοσκοπήσεις εδραιώθηκε και μεγάλωσε. Στις αρχές του 2015 ο κ. Τσίπρας ως υποψήφιος πρωθυπουργός είχε δηλώσει ότι το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης είναι «μη διαπραγματεύσιμο». Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου κατά την εκφώνηση των προγραμματικών δηλώσεων είχε δεσμευτεί από το βήμα της Βουλής ότι «η νέα κυβέρνηση θα εφαρμόσει το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, ώστε να τερματιστεί η ανθρωπιστική κρίση».
Λίγο καιρό μετά, στις 13 Ιουλίου 2015, ο πρωθυπουργός συνομολόγησε με τους εταίρους το τρίτο μνημόνιο, το οποίο υποχρέωνε την κυβέρνησή του να εφαρμόσει σκληρά μέτρα λιτότητας, παραπέμποντας ουσιαστικά στις ελληνικές καλένδες τα περισσότερα από όσα προβλέπονταν στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης.
Τι ακριβώς περιελάμβανε όμως εκείνο το πρόγραμμα και σε ποιον βαθμό υλοποιήθηκαν;
Αντιμετώπιση ανθρωπιστικής κρίσης
Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης είχε τέσσερις πυλώνες.
1. Ο πρώτος αφορούσε την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και περιελάμβανε τα εξής:
– Δωρεάν ρεύμα σε νοικοκυριά κάτω από το όριο της φτώχειας.
Με διαδοχικές τροπολογίες, οι οποίες παρατείνουν τη χρονική διάρκεια της αρχικής ρύθμισης, η κυβέρνηση θεσμοθέτησε την άμεση αποκατάσταση της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στους δικαιούχους του κοινωνικού οικιακού τιμολογίου με δωρεάν ρεύμα στους δικαιούχους του έως την ποσότητα των 1.200 Kwh το τετράμηνο ανά οικογένεια. Η εξαγγελία ήταν για 300.000 νοικοκυριά, ωστόσο στο μέτρο εντάχθηκαν περίπου 92.000.
– Επιδότηση διατροφής με κουπόνια σίτισης σε άπορες οικογένειες.
Το μέτρο είχε εξαγγελθεί για 300.000 άπορες οικογένειες. Τελικώς εντάχθηκαν σε αυτό 148.000 νοικοκυριά. Η μερική εφαρμογή του έγινε σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, την εκκλησία και οργανώσεις αλληλεγγύης μέσω συμβεβλημένων και κοινωνικών παντοπωλείων.
– Πρόγραμμα εξασφάλισης στέγης.
Ο σχεδιασμός προέβλεπε την αξιοποίηση παλιών εγκαταλελειμμένων κτιρίων και κλειστών ξενοδοχείων με στόχο την εξασφάλιση σε πρώτη φάση 25.000 διαμερισμάτων, με την επιδότηση του ενοικίου στα 4 ευρώ ανά τ.μ. Οι τελικοί ωφελούμενοι ανήλθαν σε περίπου 21.000.
– Δωρεάν ιατρική περίθαλψη για όλους και δραστική μείωση συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη.
Με το ν.4368/2016 θεσπίστηκε το δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης σε όλες τις δημόσιες δομές υγείας για την παροχή νοσηλευτικής και ιατρικής περίθαλψης σε ανασφάλιστους και σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Για τη δωρεάν φαρμακευτική περίθαλψη ορίστηκαν κάποια εισοδηματικά κριτήρια (εισόδημα, ακίνητα, καταθέσεις) τα οποία είναι χαμηλά. Καταργήθηκε το εισιτήριο των 5 ευρώ στα νοσοκομεία, όμως συγχρόνως αυξήθηκαν οι εισφορές υγείας για μισθωτούς και συνταξιούχους, αυξάνοντας έτσι στο πολλαπλάσιο την επιβάρυνση ακόμη και για όσους δεν επισκέπτονται τα νοσοκομεία.
13η σύνταξη
– Στήριξη χαμηλοσυνταξιούχων.
Το πρόγραμμα προέβλεπε άμεση χορήγηση από το Δεκέμβριο του 2015 του δώρου Χριστουγέννων ως 13η σύνταξη σε 1.262.920 συνταξιούχους που λαμβάνουν σύνταξη έως 700 ευρώ. «Είναι το πρώτο βήμα για την πλήρη αποκατάσταση της 13ης σύνταξης και του 13ου μισθού σε όλους, σταδιακά και σε συνάρτηση με τις οικονομικές συνθήκες», είχε πει ο κ. Τσίπρας. Το μέτρο ξεχάστηκε και επιπλέον σημαντικό μέρος των συνταξιούχων είδαν τις συντάξεις τους να μειώνονται λόγω περικοπής του ΕΚΑΣ και των επικουρικών.
– Ειδική κάρτα μετακίνησης με τα μαζικά μέσα μεταφοράς.
Η εξαγγελία προέβλεπε τη χορήγηση ειδικής κάρτας μετακίνησης με μειωμένη έως συμβολική συμμετοχή για μακροχρόνια άνεργους και όσους διαβιώνουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Τελικώς θεσπίστηκε η δωρεάν μετακίνηση για τους ανέργους που είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα του ΟΑΕΔ. Για τις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης τυπικά το μέτρο δεν ισχύει, καθώς δεν έχει υπογραφεί ακόμη η σχετική σύμβαση μεταξύ του ΟΑΣΘ και του υπουργείου Εργασίας, ωστόσο πρακτικά εφαρμόζεται, αν και συχνά επιβάλλονται πρόστιμα σε ανέργους που δεν έχουν εισιτήριο.
– Κατάργηση της εξίσωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης.
Η εξαγγελία ήταν: «Επαναφέρουμε τη λιανική τιμή εκκίνησης του πετρελαίου θέρμανσης στα 0,90€ ανά λίτρο. Η επαναφορά του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο επίπεδο πριν από την εξίσωση με τον αντίστοιχο φόρο στο πετρέλαιο θέρμανσης όχι μόνο δεν θα έχει κόστος, αλλά θα έχει και δημοσιονομικό όφελος, διότι θα αυξήσει σημαντικά την κατανάλωση». «Γιατί οι άνθρωποι θα ξανανάψουν τα καλοριφέρ τους», είχε πει ο Αλέξης Τσίπρας. Στο μεταξύ όμως η κυβέρνηση ψήφισε φέτος αυξήσεις τόσο στον ειδικό φόρο κατανάλωσης σε όλα τα καύσιμα όσο και στο ΦΠΑ, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει σε αυξήσεις των τιμών. Οι νέοι φόροι θα ισχύσουν από την Πρωτοχρονιά του 2017, αν και υπάρχουν σκέψεις να επισπευσθεί η εφαρμογή τους. Πάντως ειδικά για το πετρέλαιο θέρμανσης η τιμή του το 2016 διαμορφώθηκε κάτω από τα 90 λεπτά λόγω της μεγάλης πτώσης των διεθνών τιμών.
Κατάργηση ΕΝΦΙΑ
2. Ο δεύτερος πυλώνας αφορούσε την επανεκκίνηση της οικονομίας και την προώθηση της φορολογικής δικαιοσύνης και περιελάμβανε τα εξής:
– Καταργείται ο ΕΝΦΙΑ.
Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης προέβλεπε την άμεση κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και την αντικατάστασή του από το φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας (ΦΜΑΠ) με παράλληλη αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών τουλάχιστον κατά 30% έως 35%. Σύμφωνα με όσα είχε πει ο κ. Τσίπρας ο φόρος αυτός θα είχε προοδευτική κλιμάκωση και υψηλό αφορολόγητο όριο. Δεν θα αφορούσε την πρώτη κατοικία εκτός από περιπτώσεις υπερπολυτελών κατοικιών ούτε και τη μικρομεσαία ιδιοκτησία.
Όλα τα ανωτέρω πήγαν περίπατο με εξαίρεση τη μείωση από 5% έως 20% των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων. Με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου ο ΕΝΦΙΑ όχι μόνον δεν καταργήθηκε, αλλά εδραιώθηκε και για τα επόμενα χρόνια. Έγιναν κάποιες αναπροσαρμογές, από τις οποίες θα επιβαρυνθούν περί τους 600.000, η συντριπτική πλειονότητα θα πληρώσει όσο και τα προηγούμενα χρόνια και ένας μικρός αριθμός πολιτών θα δει κάποιες ελαφρύνσεις.
– Επαναφορά αφορολόγητου στα 12.000 ευρώ για όλους.
Και αυτή η εξαγγελία παραπέμφθηκε στις ελληνικές καλένδες. Αντ’ αυτής το αφορολόγητο όριο έπεσε ακόμη και κάτω από τα 9.000 ευρώ. Συγκεκριμένα με τα μέτρα τα οποία ψηφίστηκαν το Μάιο το αφορολόγητο όριο πήγε στα 8.636 ευρώ για όσους μισθωτούς και συνταξιούχους δεν έχουν προστατευόμενα τέκνα, στα 8.864 ευρώ για όσους έχουν ένα προστατευόμενο τέκνο και στα 9.090 ευρώ για όσους έχουν δύο προστατευόμενα τέκνα. Για όσους μισθωτούς και συνταξιούχους έχουν τρία ή περισσότερα προστατευόμενα τέκνα το αφορολόγητο όριο παραμένει στα 9.545 ευρώ.
Κόκκινα δάνεια- Κατώτατος μισθός
– Νέα σεισάχθεια για τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων.
Αντ’ αυτού ήρθη η προστασία για τη συντριπτική πλειονότητα των κόκκινων δανείων, τα οποία θα πωληθούν σε ξένα funds. Προσωρινή προστασία, μέχρι και το 2018, παρέχεται μόνον για τα δάνεια που έχουν διασφάλιση σε πρώτη κατοικία, με αντικειμενική αξία μέχρι 140.000 ευρώ.
– Επαναφορά κατώτατου μισθού.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ο κατώτατος μισθός θα επέστρεφε στα 751 ευρώ για όλους τους εργαζόμενους, ανεξαρτήτως ηλικίας. Σύμφωνα μάλιστα με το οικονομετρικό μοντέλο του ΣΥΡΙΖΑ «επαναφορά του κατώτατου μισθού όχι μόνο δεν έχει δημοσιονομικό κόστος, αλλά θα έχει από μόνη της και αναπτυξιακό αποτέλεσμα. Μόνον τον πρώτο χρόνο θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της εγχώριας ζήτησης κατά 0,75% και του ΑΕΠ κατά 0,5%. Επιπλέον θα δημιουργήσει και 7.500 νέες θέσεις εργασίας». Αντ’ αυτού ο κατώτατος μισθός παρέμεινε εκεί όπου βρισκόταν πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, ενώ με την περαιτέρω ελαστικοποίηση της εργασίας πολλοί μισθοί βρίσκονται κοντά στα 400 ευρώ.
– Ίδρυση αναπτυξιακής τράπεζας και τραπεζών ειδικού σκοπού.
Τίποτε από αυτά δεν έγινε. Απεναντίας μετά και την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών το ελληνικό δημόσιο κατέστη μειοψηφία, ενώ επίκειται ο διορισμός νέων διοικήσεων κατόπιν απαίτησης των δανειστών.
Εργασιακά
3. Ο τρίτος πυλώνας αφορούσε το εθνικό σχέδιο για την ανάκτηση της εργασίας. Προέβλεπε δε τα εξής: άμεση επαναφορά της εργασιακής νομοθεσίας, της μετενέργειας, των εργασιακών δικαιωμάτων. Πρόγραμμα 300.000 νέων θέσεων εργασίας σε δημόσιο, ιδιωτικό τομέα και κοινωνική οικονομία. Διεύρυνση του αριθμού των δικαιούχων του επιδόματος ανεργίας. Όλα αυτά έχουν παγώσει και, όπως όλα δείχνουν, σχεδόν τίποτε από τα ανωτέρω δεν πρόκειται να υλοποιηθεί. Αντιθέτως η κυβέρνηση φαίνεται να βρίσκεται σε θέση άμυνας, προκειμένου στην επικείμενη διαπραγμάτευση στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης να αποτρέψει τα χειρότερα, δηλαδή την απελευθέρωση των απολύσεων, την αλλαγή επί τα χείρω του συνδικαλιστικού νόμου, το λοκ άουτ κ.ο.κ.
4. Ο τέταρτος πυλώνας αναφερόταν στη μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος για την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Περιελάμβανε την προώθηση της περιφερειακής συγκρότησης του κράτους, την ενίσχυση των θεσμών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και την εισαγωγή νέων θεσμικών εφαρμογών άμεσης δημοκρατίας στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Επίσης την επαναχάραξη του χάρτη λειτουργίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης της χώρας.
Πρόκειται για ένα πακέτο μέτρων τα οποία θα προχωρήσουν σε βάθος τετραετίας. Με εξαίρεση το διαγωνισμό για τη χορήγηση των τεσσάρων τηλεοπτικών αδειών πανελλαδικής εμβέλειας, ο οποίος ορίστηκε για μεθαύριο Τρίτη, την αλλαγή του εκλογικού νόμου, που ήδη έγινε, και την εκκίνηση -προσωρινά στα λόγια- της διαδικασίας για τη συνταγματική αναθεώρηση.
