Με πατέρα Έλληνα και μητέρα με ιρλανδικές ρίζες ο Τζέφρι Ευγενίδης είχε αποφασίσει ήδη από την ηλικία των 16 ετών ότι θέλει να γίνει συγγραφέας. Γράφει σχεδόν κάθε μέρα για ιστορίες που τον συναρπάζουν εκτός και αν ταξιδεύει όπως αυτές τις ημέρες που βρίσκεται στην Ελλάδα.
Ο 58χρονος βραβευμένος με «Πούλιτζερ» Αμερικανός συγγραφέας Τζέφρι Ευγενίδης μίλησε για το έργο του και τη ζωή του σε εκδήλωση που έγινε την Τρίτη στην κατάμεστη αίθουσα τελετών του παλιού κτηρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Βραδιές Τέχνης στο ΑΠΘ». Στην εκδήλωση συνομίλησε με την Τατιανή Ραπατζίκου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, και με τον δημοσιογράφο Γιάννη Κοτσιφό.
Ο συγγραφέας των Middlesex, Σενάριο Γάμου, Αυτόχειρες Παρθένοι και Δελτία Παραπόνων δεν άκουσε ποτέ από τους Έλληνες προγόνους του πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία για το πώς έφτασαν στις ΗΠΑ, ίσως γιατί όπως είπε, το τραύμα ήταν βαθύ. Στο σπίτι στο Ντιτρόιτ, όπου γεννήθηκε, μιλούσαν ελληνικά αλλά όχι συχνά, περισσότερο τα Σαββατοκύριακα που συγκεντρωνόταν όλη η οικογένεια. Γράφοντας το Middlesex, το οποίο αφηγείται την ιστορία της Καλλιόπη Στεφανίδη η οποία γεννιέται με ένα μεταλλαγμένο γονίδιο και τριών γενεών της ελληνοαµερικανικής οικογένειας Στεφανίδη, οι οποίοι ταξίδεψαν από ένα µικρό χωριουδάκι απέναντι από τον Όλυµπο της Μικράς Ασίας στο Ντητρόιτ, ήθελε να γεμίσει το κενό των ιστοριών που δεν του διηγήθηκαν ποτέ.
Η μητέρα του Τζέφρι Ευγενίδη προερχόταν από παραδοσιακή φτωχή αγροτική οικογένεια της αμερικάνικης υπαίθρου. «Γνωρίζω καλά το αίσθημα της οικονομικής ανασφάλειας και της φτώχειας. Η μητέρα μου ήταν φτωχή. Ο πατέρας μου είχε μια επιτυχημένη επιχείρηση και στη συνέχεια στη δεκαετία του ’80 χρεοκόπησε. Είδα πώς η οικονομική κρίση επιδρά στη ζωή των ανθρώπων. Πώς είναι να κατακτάς το αμερικανικό όνειρο και στη συνέχεια να το χάνεις», τόνισε ο κ.Ευγενίδης, ο οποίος στην τελευταία συλλογή διηγημάτων του «Δελτία Παραπόνων» έχει συμπεριλάβει πολλές ιστορίες που έχουν να κάνουν με την οικονομική ανασφάλεια.
Ο ίδιος σημείωσε ότι ελκύεται από ιστορίες που βρίσκονται κοντά στη φαντασία, τις οποίες, όμως, θέλει να τις μεταφέρει στους αναγνώστες σαν να είναι αληθινές. «Τα βιβλία μου κανονικοποιούν ακραίες καταστάσεις. Το πιο δύσκολο έργο ενός συγγραφέα είναι να πείσεις τους ανθρώπους για τη πραγματική διάσταση ενός φανταστικού ήρωα. Θα πρέπει να υπάρχει σε κάθε περίπτωση μία σύνδεση ανάμεσα σε μένα και τον ήρωα», ανέφερε ο Τζέφρι Ευγενίδης, ο οποίος αυτοπροσδιορίστηκε ως ρεαλιστής. «Δεν μου αρέσει η φανταστική λογοτεχνία. Θεωρώ ότι οι άνθρωποι χρειάζονται τον ρεαλισμό, κάτι που να βγάζει νόημα», εξήγησε. Λατρεύει όμως να γράφει για περίεργους τύπους και περίεργες ιδέες. «Δεν θέλω να γράφω για πράγματα που έχουν γράψει άλλοι στο παρελθόν», πρόσθεσε και συνέχισε: «Η συγγραφή μυθιστορημάτων μου δίνει μία αίσθηση ελευθερίας. Είναι σαν να φοράω μία μάσκα, όπως οι ήρωες στο αρχαίο θέατρο. Βγάζω μία πλευρά του εαυτού μου που ντρέπομαι ή φοβάμαι».
Για τον Ευγενίδη οι ιστορίες αγάπης δεν είναι ποτέ ιστορίες ευτυχίας και ιστορίες με happy end, όπως φαίνεται και από τα διηγήματα που επέλεξε για το βιβλίο «Της αγάπης μου ο σπουργίτης πέταξε». Του αρέσει να τριγυρίζει και να παρατηρεί τους ανθρώπους, κάτι που πήρε από τη μητέρα του, αλλά ούτως ή άλλως, «εμείς οι συγγραφείς δεν είμαστε χρήσιμοι για τίποτα άλλο», είπε αυτοσαρκαζόμενος.
Ο συγγραφέας εξομολογήθηκε στο κοινό της εκδήλωσης ότι ως συγγραφέας ακόμη προσπαθεί να βρει τη φωνή του αν και, όπως είπε, μπορεί να έχουμε πολλές φωνές και περιέγραψε μία τυπική ημέρα της ζωής του: «Ξυπνάω στις 10 το πρωί. Στις 11 ξεκινάω να γράφω μέχρι νωρίς το απόγευμα. Ιδανικά μου τηλεφωνούν οι φίλοι μου για να βγούμε στο αγαπημένο μας εστιατόριο, όπου καθόμαστε μέχρι αργά το βράδυ. Γυρίζω στο σπίτι για να ξυπνήσω πάλι την επόμενη ημέρα στις 10 το πρωί».
Πώς βλέπει το μέλλον των βιβλίων ο Τζέφρι Ευγενίδης; «Όταν βγήκαν τα ηλεκτρονικά βιβλία ήταν πολύ δημοφιλή, όμως, η τάση αυτή έχει ξεφουσκώσει. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να διαβάζουν στον υπολογιστή. Τα μυθιστορήματα παιρνούν δύσκολες στιγμές στις ΗΠΑ, αλλά θεωρώ ότι είναι κάτι προσωρινό. Πάντως, τελευταία προτιμώ να ακούω βιβλία. Τα audio books είναι μία πολύ καλή λύση. Παραδείγματος χάρη αν έχετε κάποιο πρόβλημα να διαβάσετε Προυστ σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να τον ακούσετε», κατέληξε ο κ.Ευγενίδης.
Η εκδήλωση με ομιλητή τον Τζέφρι Ευγενίδη συνδιοργανώθηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τον Οργανισμό Τουρισμού Θεσσαλονίκης και το Γενικό Προξενείο των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη, με την υποστήριξη της ΕΑΔΠ ΑΠΘ, του Ιδρύματος Fulbright και του Συλλόγου Αποφοίτων Αμερικανικών Πανεπιστημίων Βορείου Ελλάδος.
Ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός συγγραφέας επισκέφθηκε την ίδια μέρα το Κολλέγιο Ανατόλια όπου συνάντησε μαθητές του Κολλεγίου καθώς επίσης Αμερικανούς και Έλληνες φοιτητές του ACT – American College of Thessaloniki.
Αντιμετωπίζοντας ένα κοινό στο οποίο ειδικεύεται όπως είπε, «αυτό της εφηβείας» και το οποίο αγαπά ιδιαίτερα, ο διάσημος συγγραφέας των Middlsex, Αυτόχειρες Παρθένοι, Σενάριο Γάμου και Λίστα Παραπόνων, άνοιξε μία πολύ ωραία και εξομολογητική κουβέντα με τους μαθητές του Κολλεγίου Ανατόλια. «Όπως σας βλέπω όλους εδώ, μου θυμίζετε πολύ το δικό μου σχολείο. Ποτέ δεν το ξέχασα και πάντα γράφω για αυτό».
Ο ίδιος δεν ήταν καλός μαθητής. Μικρός ήθελε να γίνει ηθοποιός, ίσως για αυτόν τον λόγο είπε ότι πάντα ταυτίζεται με τους ήρωες του. Όταν διάβασε σε ηλικία 16 ετών το μυθιστόρημα του James Joyce «Το πορτρέτο του καλλιτέχνη» αποφάσισε να γίνει συγγραφέας.
Συζητώντας με τα παιδιά για τον ρόλο της έμπνευσης, τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει και «κατασκευάζει» τα κείμενα του, τόνισε: «Δεν πιστεύω στην έμπνευση. Δεν πιστεύω στα ωραία studio. Για την ακρίβεια, όσο μικρότερο και πιο στενόχωρο είναι το μέρος όπου γράφεις, τόσο πιο καλό μπορεί να βγει το βιβλίο. Το μόνο που εγώ χρειάζομαι είναι απομόνωση και μεγάλες ποσότητες καφέ».
Ο ίδιος συμβούλεψε τα παιδιά που ενδιαφέρονται για τη συγγραφή να διαβάζουν και να γράφουν όσο γίνεται περισσότερο «γιατί το να διαβάζεις ένα καλό βιβλίο, είναι σαν να δανείζεσαι έναν εγκέφαλο καλύτερο από τον δικό σου».
Ο Τζέφρι Ευγενίδης θα μιλήσει αύριο, Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου στις 7.30 μμ στην Αθήνα στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η εκδήλωση πραγματοποιείται με τη συνεργασία της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» του δήμου Αθηναίων, της Πρεσβείας των Η.Π.Α., των Εκδόσεων Πατάκη και του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
