Οι συναυλίες στο φεστιβάλ της Σάνης δεν είναι όπως οι άλλες συναυλίες…βρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, με καλογυαλισμένα δέρματα από τον ήλιο, με ξεκούραστο βλέμμα από την ηρεμία των διακοπών τους στη Χαλκιδική (έστω κι αν πρόκειται για απλές-σαββατοκύριακες αποδράσεις), να μιλούν “παρεΐστικα” όχι μόνο στα Ελληνικά αλλά και σε όποια γλώσσα μπορείς να φανταστείς!. Συναντάς ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με την ψυχολογία της πόλης, το άγχος της καθημερινής ζωής και των μετακινήσεων ή με απειλητικά προβλήματα στη δουλειά. Νοιώθεις πως βρίσκεσαι ανάμεσα σε ένα κοινό περισσότερο καλλιεργημένο μουσικά, με ανοιχτούς μουσικούς ορίζοντες και προτιμήσεις. Και κάτι τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό: με έντονα τα στοιχεία της φύσης στην παραθαλάσσια τοποθεσία που βρίσκεσαι παρακολουθείς μια συναυλία σε συνθήκες που δεν συναντάς σε άλλους συναυλιακούς χώρους!. Όπως υπογραμμίζει χαρακτηριστικά η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Sani Festival, Όλγα Ταμπουρή-Μπάμπαλη, στο φετινό δελτίο τύπου: “Το φεστιβάλ της Σάνης είναι γέννημα αγάπης, δεν μπορείς να μιλάς για το φεστιβάλ αυτό με όρους πολιτιστικής διαχείρισης και μάρκετινγκ, απλά δε γίνεται! Είναι ένα «παιδί» αυτόνομο, ανένταχτο σε νόρμες πολιτιστικών πολιτικών και κερδοσκοπικών σκοπιμοτήτων.”
Κλείνοντας φέτος 20 χρόνια συνεπούς παρουσίας, το Sani Festival, εξελίχθηκε σε κορυφαία εκδήλωση του ελληνικού καλοκαιριού, με σπουδαίες μετακλήσεις από τη διεθνή και ελληνική σκηνή αλλά και με ξεχωριστές θεματικές ενότητες που εντάχθηκαν σταδιακά στο πρόγραμμά του. Μια από αυτές τις σπουδαίες μετακλήσεις ήταν ο Σενεγάλος Ismaël Lô ένας από τους σημαντικότερους αλλά και γνησιότερους εκπροσώπους της έθνικ σκηνής!. Τον γνώρισα κι εγώ, όπως και πολύς κόσμος, στα τέλη της δεκαετίας του ’90 όταν άκουσα το τραγούδι του “Tajabone” στην ταινία «Όλα για τη μητέρα μου» του Πέδρο Αλμοδόβαρ. Έψαξα να βρω περισσότερα τραγούδια του και ένοιωθα μια περίεργη οικειότητα με τον ήχο τους -περίεργη εφόσον δεν καταλάβαινα γρι από…Σενεγαλέζικα- εξαιτίας ίσως και της φαινομενικά απλής δομής των τραγουδιών αν και στη πραγματικότητα ‘έκρυβαν’ μια απίστευτα επαγγελματική ερμηνεία και μια εκλεπτυσμένη ενορχήστρωση/παραγωγή. Ο Ismael Lo δεν περιορίζεται στα τραγούδια του σε ένα συγκεκριμένο είδος – το ίδιο άλλωστε έκανε και στη συναυλία: μας ταξίδεψε σε συγκλονιστικά ακουστικά τοπία αλλά ταυτόχρονα έκανε μικρούς και μεγάλους να χορεύουν όρθιοι μπροστά (ακόμη και πάνω) στη σκηνή, με ένα μείγμα από folk, blues, rhythm ‘n’ blues, τον παραδοσιακό ήχο της Σενεγάλης M’balax, reggae, ροκ και world pop ρυθμούς!.
Τι μας άρεσε:
+ στο φεστιβάλ της Σάνης νοιώθεις ότι σε σέβονται ως θεατή: δεν στριμώχνεται κανείς στην είσοδο, όσος κόσμος και να υπάρχει, σου μιλούν και σου συμπεριφέρονται ευγενικά, υπάρχει άμεση και ουσιαστική επέμβαση σε οποιαδήποτε ανωμαλία κι αν προκύψει πάνω στη/κάτω από τη σκηνή. Η (απαραίτητη) επιτήρηση της ασφάλειας του χώρου γίνεται με διακριτικό τρόπο και όχι από ‘ότι να’ναι’ σε συμπεριφορά αγαρμποσεκιουριτάδες, υπάρχει άνετος χώρος για παρκάρισμα, οι τιμές των εισιτηρίων δεν ξεφεύγουν από τα λογικά όρια και δεν αγγίζουν ποτέ την αισχροκέρδεια, μπορείς να κινηθείς σαν άνθρωπος και με άνεση σε ολόκληρο τον χώρο κ.λ.π. Όλα αυτά έρχονται, ως γνωστό, σε πλήρη αντίθεση με τον συμβατικό τρόπο διοργάνωσης μουσικών συναυλιών στη χώρα μας…
+ Η άκρως επαγγελματική και χαρισματική -σε σημείο να γίνεται μαγική– ερμηνεία του έμπειρου μουσικού που ακούει στο όνομα Ismaël Lô. Με την κιθάρα, τη φυσαρμόνικα, την αμεσότητα και τους 6 μουσικούς του μετέτρεψε τη συναυλία σε ένα καλοκαιρινό πάρτι στο οποίο οι συμμετέχοντες έγιναν μια δυνατή παγκόσμια ψυχή!. Στα δεύτερα φωνητικά συμμετείχε ένα από τα πέντε παιδιά του Ισμαέλ, η κόρη του Ζίνα και διέκρινα δυο συνεργάτες του επί πολλά χρόνια: τονPaul Oliveira στα πλήκτρα και τον Ass Diouf στην ηλεκτρική κιθάρα. Στο σύνολο τους και οι 7 μουσικοί δόνησαν τις ψυχές του κοινού του με τη δύναμη της ερμηνείας τους. Ο Λόφος της Σάνης πλημμύρισε με θετική διάθεση και χέρια στον αέρα να κινούνται στους ρυθμούς των full στην ενέργεια μουσικών.
+ Το επικοινωνιακό χάρισμα και η γενικότερη ερμηνευτική ικανότητα του Σενεγάλου performer: σοβαρός και απλός όπου χρειαζόταν ώστε να είναι εκφραστικός και άλλοτε μες στο κέφι και την θετική ενέργεια. Με το χαμόγελο ενός μικρού παιδιού στα χείλη δεν έχασε ποτέ την επικοινωνία με κάθε έναν από τους μουσικούς του αλλά και με το κοινό ταυτόχρονα. Με δυο-τρεις λέξεις στα Ελληνικά και χωρίς καν να χρησιμοποιήσει την καραμέλα της οικονομικής κρίσης (με συμβουλές τύπου όλα θα πάνε καλά, να είστε υπομονετικοί κλπ.), ο άνθρωπος που έχει γράψει στίχους για την ειρήνη και την ενότητα της αγάπης, στίχους ενάντια στον ρατσισμό και την κακοποίηση και για τα προβλήματα των ανθρώπων προτίμησε να μας τονώσει ψυχικά παρά να καταφύγει σε οποιοδήποτε τυπικό (για τα μάτια και μόνο) είδος συμβουλευτικής υποστήριξης. Πολύ γρήγορα μας έβαλε στο ρυθμό των τραγουδιών του ζητώντας μας να σηκώσουμε τα χέρια ή να συμμετέχουμε στα φωνητικά (λέγοντας συχνά: “Δεν σας ακούω, πιο δυνατά!”) και μόλις μετά από 20 λεπτά μάζεψε μπροστά από την εξέδρα έναν κόσμο που χόρευε ασταμάτητα ως το τέλος της συναυλίας. Αποδείχθηκε μάλιστα και…αυστηρός κριτής επειδή ήθελε όντως να καλοπεράσει το κοινό με τη μουσική του και φυσικά το κατάφερε. Ο ίδιος δήλωσε στο τέλος: «αν και ήμουν εγώ ο πολύ ξεκούραστος κι εσείς δείχνατε “κουρασμένοι” στην αρχή τώρα έχει γίνει ακριβώς το αντίθετο και χαίρομαι γι’ αυτό!». Μας έκανε να φύγουμε με ένα τεράστιο χαμόγελο από τη Σάνη και αυτό ήταν πολύ περισσότερο ειλικρινές και χρηστικό για την δεδομένη προβληματική οικονομική μας κατάσταση…
+ η επιλογή των τραγουδιών: ακούστηκαν όλες οι γνωστές επιτυχίες του (Baytak -με την οποία ξεκίνησε η συναυλία- Senegale, Dibi Dibi Rek, Nafanta, Jammu Africa, Manko και Jiguen – με την οποία έκλεισε η συναυλία) και βέβαια ρίγη συγκίνησης προκάλεσε η ΜΑΓΙΚΗ ακουστική εκτέλεση της επιτυχίας του “Tajabone” με τους μουσικούς να έχουν αποχωρήσει από τη σκηνή και τον Ismael να την ερμηνεύει μόνος του, συνοδεία ακουστικής κιθάρας και φυσαρμόνικας. Κάπου εδώ να σας θυμίσω ότι διασκευάστηκε επίσης στα Ελληνικά από τον Φίλιππο Πλιάτσικα σ’ ένα ντουέτο μαζί με την Ελευθερία Αρβανιτάκη (με τίτλο «Έχω ξεχάσει το όνομα μου»). Δεν υπήρχε περίπτωση φυσικά να μην μαγνητοσκοπήσω την συγκεκριμένη ερμηνεία του Ismael…
+ o κόσμος που γνώριζε καλά ή πολύ καλά τον καλλιτέχνη, συνέπλευσε μαζί του και τον τίμησε δεόντως με την συνολική στάση του καθ’ όλη τη διάρκεια της συναυλίας.
+ μας τσίμπησαν λιγότερα κουνούπια από κάθε άλλη φορά!. Προφανώς συνέβαλε σ’ αυτό το ελαφρύ αεράκι που φύσηξε στα μέσα μιας βραδιάς με καύσωνα.
Τι δεν μας άρεσε:
– η απαγόρευση κάθε είδους μαγνητοσκόπησης/ηχογράφησης που όπως μάθαμε οφειλόταν στο ότι υπήρξε ανάλογος όρος στο συμβόλαιο του καλλιτέχνη, με την απαίτηση να τηρηθεί από τον ατζέντη του παρά από τον ίδιο τον ερμηνευτή που τον άκουσα με τα ίδια μου τ’ αυτιά να δηλώνει την μαγνητοσκόπηση ως συνηθισμένο και αναπόφευκτο το γεγονός. Όχι πως τηρήθηκε στην πράξη βέβαια ο όρος, γιατί θα έπρεπε να ξέρει ο ατζέντης ότι χάριν της εξέλιξης της τεχνολογίας δεν ισχύουν πια αυτές οι υστερικές συναυλιακές οδηγίες όπως τουλάχιστον ίσχυαν πριν 10 και 20 χρόνια. Το προσωπικό της διοργάνωσης επέδειξε ιδιαίτερο ζήλο μάλιστα κατά την έναρξη της συναυλίας αναγκάζοντας τους περισσότερους (αν όχι όλους) σε αναγκαστική τήρηση της υπόδειξης εκτός από τον υποφαινόμενο συντάκτη του MySalonika που υιοθετήσε Τζειμς-μποντικές πονηριές όχι τόσο από αντίδραση αλλά κυρίως λόγω αλλεργίας σε υπερβολικές και άνευ λόγου απαγορεύσεις. Δεν υπήρχε περίπτωση άλλωστε να εκθέσεις τον συγκεκριμένο άψογο καλλιτέχνη σε όλα του μαγνητοσκοπώντας τον παρά μόνο να διαφημίσεις την καλλιτεχνική υπεροχή και τις δυνατότητες του!
– δεν υπήρχε φωτισμός στον χώρο του γηπέδου (γκόλφ;) όπου χρησιμοποιήθηκε ως επαρκέστατος χώρος στάθμευσης των αυτοκινήτων. Μας πήρε πάνω από τέταρτο να βρούμε μέσα στο απόλυτο σκοτάδι που ακριβώς είχαμε παρκάρει καθώς δεν υπήρχαν σημάνσεις πουθενά στο χώρο για να μας το θυμίσουν και περιμέναμε κάποιον άλλο ‘τυχερό’ που βρήκε το δικό του για να μας φωτίσει με τους προβολείς του…
Μερικές κουβέντες που ανταλλάξαμε με τον Ismaël Lô
Ευγενικός, ευδιάθετος (παρά την λογική κούραση του) και χαμογελαστός δεν αρνήθηκε να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις του MySalonika ενώ υπήρξε το ίδιο ευγενικός και με όσους άλλους θέλησαν να μιλήσουν ή να φωτογραφηθούν μαζί του. Τον είχε χαροποιήσει όπως μας είπε το ότι “συμμετείχαν όλοι με την καρδιά τους στη συναυλία” επειδή θεωρεί πως αυτό είναι η μεγαλύτερη τιμή για έναν μουσικό. Αρχικά τον ρώτησα αν είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεται την Ελλάδα και μου είπε πως είχε έρθει πριν πολλά χρόνια στην Αθήνα για μια συναυλία, συγκεκριμένα το 2000. Τον ρώτησα για ποιο λόγο άργησε τόσο πολύ να ξανάρθει στην Ελλάδα (όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος είχε συνεχείς προτάσεις από διοργανωτές στη Θεσσαλονίκη και κάθε καλοκαίρι από το φεστιβάλ της Σάνης) και μου απάντησε ότι οι μέρες που του ζητούσαν να έρθει οι εκάστοτε διοργανωτές συνέπιπταν με αυτές των προγραμματισμένων παγκόσμιων περιοδειών του. Έχοντας μαγνητοσκοπήσει μερικά στιγμιότυπα από την συναυλία, η αμέσως επόμενη ερώτηση μου ήταν αν τον ενοχλεί να τον φωτογραφίζουν και να τον βιντεοσκοπούν όταν βρίσκεται στη σκηνή. Η απάντηση που πήρα ήταν: “η καταγραφή μιας συναυλίας μπορεί να πετύχει τον καλλιτέχνη σε καλές στιγμές όσο και σε ανεπιθύμητες, αλλά τι να κάνεις, δεν μπορείς να το αποφύγεις αυτό!“. Όταν το ρώτησα αν γνωρίζει τα προβλήματα της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μου είπε πως γνωρίζει πολύ καλά τις δύσκολες στιγμές που περνάμε (τις οποίες όμως θεωρεί πως είναι λιγότερο τραγικές σε σύγκριση με αυτές των περισσότερων λαών της Αφρικής). Καθώς η Σενεγάλη έχει κι αυτή την…Τρόϊκα της (ανήκει στο Οικονομικό και Νομισματικό Ταμείο της Δυτ. Αφρικής) ανέφερε πως στη χώρα τους παλεύουν για μια οικονομική σταθεροποίηση: “το ίδιο πρέπει να κάνετε κι εσείς, αλλά δεν είμαι σίγουρος αν θα τα καταφέρετε με αυτό το νόμισμα. Στην Αφρική δυστυχώς περιμέναμε, για να είμαι ειλικρινής, πως πρόκειται να αντιμετωπίσετε πολλά προβλήματα. Γιατί πιστεύω ότι η πηγή του κακού είναι το Ευρωπαϊκό νόμισμα. Νομίζω όμως ότι εφόσον γνωρίζετε ‘το πρόβλημα’ μπορείτε να κάνετε κάτι όλοι μαζί γι’ αυτό, να θυμάστε τα συνταγματικά σας δικαιώματα και να παλέψετε γι’ αυτά ώστε να μην τα χάσετε. Εύχομαι ευλογία και ότι καλύτερο στην Ευρώπη!”.
Την συναυλία παρακολούθησε, φωτογράφησε, βιντεοσκόπησε και σχολίασε ο
Νίκος Βασάρας
(https://www.facebook.com/nicosvasaras)
